Kochacie góry i Waszym marzeniem jest ślub i wesele w konwencji góralskich tradycji i z góralskimi motywami? A może jedno z Was pochodzi z Podhala i chcecie to podkreślić, kultywując góralskie zwyczaje? Góralski folklor – stroje, potrawy i muzyka – pociąga wiele osób z różnych stron Polski. Na co zwrócić uwagę podczas organizacji wesela w stylu góralskim – jak powinno ono wyglądać?
Kapela góralska na wesele
Góralskie wesele to nie byle bankiecik – to kilkudniowa, huczna zabawa na nie mniej niż 150 osób. Tańcom i zabawom towarzyszyć musi koniecznie głośna muzyka ludowa grana na żywo przez oryginalną góralską kapelę, z nieodwołalnym towarzyszeniem brzmienia czystych kwart i kwint góralskich skrzypeczek. Kapela góralska odpowiada także za prowadzenie tradycyjnych góralskich zabaw oraz śpiewanie przyśpiewek, które stanowią nieodłączny element całego góralskiego obrzędu ślubno-weselnego. Kapela często towarzyszy młodym przez niemal cały czas od błogosławieństwa, aż po ostatni dzień wesela.
Dekoracje w góralskim stylu
Wesele góralskie można zorganizować właściwie wszędzie, ponieważ wszędzie znajdzie się karczma czy sala weselna, która będzie pasowała stylistyką i oferowała taką opcję. Jednakże, jeśli jesteście prawdziwymi pasjonatami górskich pejzaży, nie może ich przecież w dniu Waszego ślubu zabraknąć! Warto więc przemyśleć organizację wesela w górskich rejonach. Chata z drewnianych bali i kamieni, drewniane stoły i ławy pokryte owczą skórą, haftowane obrusy i firany, świeże polne kwiaty – o dekoracjach w motywie góralskim zapewne nie trzeba się rozpisywać, ponieważ każdy, kto choć raz zagościł w górach, z pewnością pamięta, jak urokliwy jest tamtejszy folklor.
Góralskie stroje ludowe
Para młoda na tradycyjnym góralskim weselu ubiera oczywiście tradycyjne ludowe stroje. Panna młoda może zdecydować się na ślubną białą suknię z haftami, których kształty i kolory zależą od regionu jej pochodzenia, lub na jeszcze bardziej tradycyjną spódnicę, najczęściej w kwiatowe wzory, do której zakłada białą koszulę i wyszywany ręcznie gorset. Tradycyjna panna młoda z gór na nogi przywdzieje kierpce, na szyję założy czerwone korale, a na głowę wianek – symbol niewinności, którym rzucać będzie podczas cepin. Pan młody z kolei powinien wystąpić w białej koszuli oraz „portkach” z jasnej wełny owczej ze wzorami, pasującymi najlepiej do haftów na sukni panny młodej. Spodnie zdobić powinien szeroki pas, a głowę pana młodego kapelusz z piórkiem, który również odgrywa ważną rolę przy cepinach. Na stopy pan młody oczywiście również zakłada tradycyjne kierpce.
Będąc gościem na góralskim weselu, również możesz założyć tradycyjny strój góralski – nawet jest to wskazane, gdyż rdzenni górale mają to w swoim zwyczaju. Jeśli nie posiadasz kompletnego stroju, możesz podkreślić stylizację jedynie elementami kojarzącymi się z góralskim folklorem. Panie mogą pomalować usta czerwoną szminką i założyć korale lub przepasać się chustą. Natomiast najprostszą opcją dla panów jest założenie góralskiego kapelusza.
Góralskie zwyczaje weselne
Ślub i wesele u górali nie może odbyć się bez uwzględnienia góralskich weselnych zwyczajów. W dniu ślubu do domu panny młodej przybywa pan młody wraz ze swoimi drużbami. Zbiera się tam również spora część rodziny, by wraz z kapelą weselną śpiewać tradycyjne przyśpiewki, w tym tak zwaną pieśń starościny. Najpierw odbywają się jednak według tradycji tak zwane wypytowiny. Polegają one na tym, że któryś z drużbów, najczęściej świadek, wygłasza mowę o charakterze moralizatorskim i religijnym, po której młodzi muszą podjąć ostateczną decyzję, czy chcą iść ze sobą do ołtarza. Podczas wypytowin często parze młodej stawia się również półżartem i półserio różne pytania o ich przyszłe wspólne życie. Po tym obrządku następuje uroczyste błogosławieństwo pary młodej przez rodziców z obu stron. W tradycji góralskiej bardzo ważna jest symboliczna droga do kościoła i potem na salę weselną. Otóż, drogę do kościoła z domu panny młodej para młoda pokonuje osobno. Pana młodego zabierają ze sobą druhny, a panna młoda jedzie z drużbami. Dopiero po zawarciu sakramentu świeżo upieczeni małżonkowie udają się razem na salę weselną – oczywiście najlepiej w bryczce z końmi, pokonując po drodze blokujące ich przejazd bramy. Od wyjścia z kościoła cały czas powinna im towarzyszyć góralska muzyka. Nie cichnie ona nawet podczas tradycyjnego powitania chlebem i mlekiem (w kieliszkach od wódki). Po takim powitaniu rozpoczyna się hulaszcza zabawa, której punktem kulminacyjnym są cepiny – zwyczaj polegający na tym samym, co znane wszystkim oczepiny, jednak z tą różnicą, że panna młoda rzuca za siebie wianek (nie welon czy bukiet), a następnie zakłada na głowę chustkę zwaną kaźmierkulą, co stanowi symbol końca niewinności, a początku życia jako mężatka. Pan młody podczas cepin na znak zmian w swoim życiu pozbywa się natomiast piórka z kapelusza, który jednak najpierw musi od druhen wykupić, co bywa często nie lada wyzwaniem i zapewnia gościom sporo śmiechu i rozrywki. Cepiny wieńczy taniec pary młodej, oczywiście nie byle jaki, a góralski! Zabawa po cepinach trwa do białego rana, a potem nawet i kilka dni. Po poprawinach przychodzi bowiem czas na drużbiarsko gościnę – zabawę organizowaną specjalnie dla drużbów i druhen, którzy podczas wesela i poprawin przede wszystkim troszczyli się o gości pary młodej. Drużbiarsko gościna to ich pora na tańce i toasty. Poza tym przez całe wesele nieustannie śpiewane są przyśpiewki. Jeśli obawiacie się, że nie wszyscy goście je znają, a być może chcieliby włączyć się we wspólny śpiew, możecie przygotować śpiewniki z przyśpiewkami. W zimie ciekawą atrakcją, pasującą do góralskiego wesela, będzie przejazd pary młodej saniami na salę weselną lub organizacja kuligu dla wszystkich gości.
Potrawy prosto z gór
Opisując góralskie wesele, nie da się nie wspomnieć choć słowem o tradycyjnych kulinariach. Kwaśnica, oscypki z żurawiną, regionalne kiełbasy i szynki, smalec, chleb wypiekany w piecu, bundz, grule z kwaśnym mlekiem, pieczone prosię – między innymi te potrawy powinny się znaleźć na biesiadnych stołach. Nie powinno się zapomnieć również o alkoholu, który na góralskim weselu przelewa się w niemałych ilościach. Najbardziej tradycyjnym alkoholem dla górali jest śliwowica.
Prawdziwe góralskie wesele to żywioł, który w każdej chwili może wymknąć się spod kontroli. Górale są przeważnie ludźmi bardzo temperamentnymi i lubiącymi się bawić. Poza tym są z reguły bardzo muzykalni, dlatego góralskie wesela to przede wszystkim taniec, muzyka i śpiew, oczywiście w patriotycznym, ludowym wydaniu!
